VETTER - e-eğitim kursu (TR)

Bölüm 8'de daha önce gördüğümüz gibi, işgücünün korunmasını ve çalışanların her gün güvenli bir şekilde evlerine dönmelerini sağlamaya yardımcı olmak için, tüm çalışanlar bir kuruluşun işyeri güvenlik programını sürdürmede aktif bir rol oynamalıdır. Bu pandeminin bize öğrettiği bir şey varsa o da işyerinde güvenliğin son derece önemli olduğu ve masada bir koltuğu hak ettiğidir. 

Bu bölüm bir güvenlik kültürünün her şeyden önce "sadece düzenlemeler, kurallar ve prosedürlerden ibaret olmadığını gösterecektir. Emniyet, yaşayan ve kolektif bir bağlılıkla ilgilidir" (Josef Doppelbauer AB Demiryolu Ajansı İcra Direktörü). Daha güvenli bir çalışma ortamı yaratılmasına yardımcı olmak için tüm çalışanların bu işyeri güvenliği ipuçlarına tam olarak yatırım yapması ve kendini adaması gerekir. Bu bölümde ayrıca işyerinde güvenlik boyutu ile toplumsal cinsiyet meselesi arasındaki ilişkiye de odaklanılacaktır.

Teorik altyapı

Güvenlik kültürü

Güvenlik kültürü, güvenlik yönetim sisteminin gereklilikleri, insanların tutumları, değerleri ve inançlarına dayalı olarak bunları nasıl anlamlandırdıkları ve kararlarda ve davranışlarda görülen gerçekte ne yaptıkları arasındaki etkileşimi ifade eder.

Güvenlik kültürü kavramı 1980'lerin başında ortaya çıkmıştır. Ancak Çernobil nükleer kazası ana akım güvenlik yönetiminin güvenlik kültürüne odaklanmasına yardımcı olmuştur. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın Çernobil'le ilgili özet raporunda "resmi prosedürler uygun şekilde gözden geçirilmeli ve onaylanmalı ve bir nükleer güvenlik kültürünün oluşturulması ve sürdürülmesiyle desteklenmelidir" ifadesine yer verilmiştir. O zamandan bu yana, güvenlik kültürü kavramı sadece nükleer enerji değil, sağlık, havacılık, petrol ve gaz, enerji ve madencilik dahil olmak üzere birçok sektör tarafından benimsenmiştir. Yıllar içinde bu durum, güvenlik kültürü anketleri ve soru formları gibi güvenlik kültürünü değerlendirmeye yardımcı olacak yeni yöntemlerin geliştirilmesine yol açmıştır.

Güvenlik kültürü, güvenliğe verilen değeri ve insanların bir kuruluşta güvenlik için ne ölçüde kişisel sorumluluk aldıklarını ifade eder. Güvenlik kültürü, paylaşılan bir güvenlik değeri olduğu için genellikle bir kuruluşun 'kişiliği' olarak tanımlanır. Güvenlik kültürü bir kuruluşun daha geniş kültürünün sadece bir yönüdür. Kültür, ortak bir hedefe ulaşmak için birlikte çalışan insan gruplarının olduğu her yerde doğal olarak oluşur. Çoğu insan davranışlarını etkileyen ortak inanç ve varsayımların bilinçli olarak farkında olmadığı için kurum kültürü görünmezdir. Güvenlik kültürünü nasıl deneyimleyebileceğinize dair bir örnek, yeni bir kuruluşta işe başladığınız zamandır. Başlangıçta, yeni bir çalışan olarak kuruluşunuzdaki emniyet uygulamalarını anlamaya çalışırsınız.

İlk başta yazılı kurallar, prosedürler ve size verilen eğitim size rehberlik edecektir. Ayrıca iş arkadaşlarınıza ve liderlerinize bakacak, ne söylediklerini ve nasıl davrandıklarını izleyeceksiniz. Bu bilgi ve gözlemlere dayanarak kuruluşun emniyet kültürünü anlamaya başlarsınız. Çalışanlar güvenliğin önemini anladıklarında ve olumlu güvenlik davranışları sergilediklerinde olumlu bir güvenlik kültürü oluşur. Olumlu emniyet davranışlarına örnek olarak 10. bölümde görüldüğü gibi kişisel koruyucu donanımların (KKD) sorulmadan giyilmesi, tüm işler için risk değerlendirmelerinin tamamlanması ve tüm olayların rapor edilmesi verilebilir. Eğer bir kuruluşta olumsuz bir güvenlik kültürü varsa, güvenlik gereksiz olarak görülebilir ve bu da personelin kötü güvenlik uygulamalarına sahip olmasına yol açabilir. Olumsuz güvenlik davranışları arasında kestirme yollara başvurmak veya güvenlik tehlikelerini görmezden gelmeyi seçmek yer alır.

Güvenlik iklimi, bir kuruluşta belirli bir zamanda güvenliğe verilen algılanan değerdir. Bu nedenle güvenlik iklimini, çalışanların belirli bir zamanda yaşadıklarına dayanarak bir kuruluşun "ruh hali" olarak düşünebiliriz. Güvenlik iklimi zamanın bir noktasında güvenliğin anlık bir görüntüsü olduğu için günlük veya haftalık bazda hızla değişebilir. Örneğin, yeni bir güvenlik prosedürü uygulandıktan sonra veya bir kazadan sonra güvenlik iklimi yükselebilir. Bu yüksek güvenlik iklimi zaman içinde korunursa, altta yatan kültürde değişikliklere yol açabilir. Emniyet iklimi belirli bir zamanda emniyete yönelik tutumları ortaya koyduğu için emniyet performansının faydalı bir göstergesidir. Emniyet kültürünün ölçülmesi genellikle bir çalışan anketi veya ekip tartışmaları kullanılarak yapılır.

İş güvenliği liderleri iş güvenliğine güçlü bir bağlılık gösterirler, bu konuya dahil olurlar ve diğerlerine olumlu iş güvenliği davranışları sergilemeleri için ilham verirler. Güvenlik liderleri üst düzey yöneticilerden, orta düzey yöneticilere ve çalışanlar arasındaki gayri resmi liderlere kadar her düzeyde bulunabilir. Liderler her kuruluşta önemlidir çünkü işlerini planlama ve denetleme açısından personele yön verirler. Ayrıca ödüllendirerek, ilham vererek ve örnek olarak liderlik ederek personelin hedeflere ulaşması için motivasyon sağlarlar. İş güvenliği liderleri iyi bir iş güvenliği örneği oluşturarak ve personeli iyi iş güvenliği davranışları için ödüllendirerek diğerlerine iş güvenliği konusunda olumlu tutumlara sahip olmaları için ilham verirler. İş güvenliği liderleri tutarlıysa, iş güvenliği iklimini etkileyebilir ve zaman içinde iş güvenliği kültürü üzerinde bir etkiye sahip olabilirler.

Eğer güvenlik liderleri güvenlik konusunda güçlü bir bağlılık sergiler, personeli motive eder ve  olumlu bir örnek oluştururlarsa, bu durum güvenlik iklimini iyileştirecektir. Emniyet liderliği çabalarımızı sürdürürsek, zaman içinde insanların emniyetle ilgili derin inançlarını ve değerlerini yeniden değerlendirmelerine neden olacak ve emniyet kültürü üzerinde olumlu bir etki yaratacaktır. İş güvenliği liderlerinin eylemleri sayesinde olumlu bir iş güvenliği kültürü yaratabilir ve bunun sonucunda daha iyi bir iş güvenliği performansı elde ederek çalışanlarımızın iş yerinde güvende kalmasına yardımcı olabiliriz.

 

İş sağlığı ve güvenliği alanında toplumsal cinsiyet sorunları

Çeşitliliğin tanınması ve işgücüne cinsiyet farklılıklarının dahil edilmesi, hem erkek hem de kadın çalışanların güvenlik ve sağlığının sağlanması açısından hayati önem taşımaktadır. İş güvenliği ve sağlığı (İSG) politikalarının ve önleme stratejilerinin geliştirilmesinde cinsiyet farklılıkları dikkate alınmalıdır. Bu yaklaşım, İSG risklerini belirlemek ve etkili çözümler uygulamak için kadın ve erkek çalışanlar arasında var olan farklılıkları kabul eder ve görünür kılar. Toplumsal cinsiyete duyarlı yaklaşım, kadınların ve erkeklerin yaptıkları farklı işler, farklı toplumsal rolleri, sahip oldukları beklentiler ve sorumluluklar nedeniyle, kadınların ve erkeklerin işyerinde farklı fiziksel ve psikolojik risklere maruz kalabileceğini ve dolayısıyla farklı kontrol önlemleri gerektirebileceğini kabul eder. Bu yaklaşım aynı zamanda cinsel iş bölümünün, biyolojik farklılıkların, istihdam kalıplarının, sosyal rollerin ve sosyal yapıların hepsinin cinsiyete özgü mesleki tehlike ve risk kalıplarına katkıda bulunduğu anlayışını geliştirmektedir. İSG politikalarının ve önleme stratejilerinin hem kadınlar hem de erkekler için etkili olabilmesi amacıyla bu boyutun dikkate alınması ve söz konusu politikaların sağlık ve toplumsal cinsiyet rolleri arasındaki ilişki hakkında daha doğru bilgilere dayanması gerekmektedir.

İstihdam koşullarındaki cinsiyet farklılıklarının iş güvenliği ve sağlığı üzerinde etkisi vardır; çünkü kadınların düşük ücretli işlerde çalışma olasılığı daha yüksektir ve bu da çalışma koşullarını ve maruz kaldıkları riskleri etkiler.

İstihdamın her alanında toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması artık Avrupa'nın temel önceliklerinden biridir. Bu bir hak meselesi olmakla birlikte aynı zamanda sağlam bir ekonomi politikası meselesidir - özellikle de iş nedeniyle meydana gelen veya daha da kötüleşen yaralanma ve hastalıkların insani ve ekonomik maliyetleri düşünüldüğünde.

İşyerinde güvenlik kültürünün önemi:

İşyerinde çalışanların fiziksel sağlığını korumak, işyerinde güçlü ve proaktif bir güvenlik kültürüne sahip olmaya bağlıdır. Çalışanların daha iyi performans gösterme, hatalarından ders çıkarma ve işyerinde güvenlik sorunlarını ele alırken kendilerini rahat hissetmeleri halinde endişelerini zarar vermeden önce ele alma olasılıkları daha yüksektir. Güvenlik endişelerinin nasıl ele alınacağına dair net talimatlar verilen çalışanların riskleri derhal ele alma ve hesap verebilirliği sürdürme olasılığı daha yüksektir.

Aşağıda etkili bir güvenlik kültürünün bir şirkete sağlayabileceği sayısız avantajdan bazıları yer almaktadır.:

•   Daha yüksek çalışan memnuniyeti: Olumlu bir güvenlik kültürü sayesinde kendilerini güvende hisseden ve seslerini duyurabilen çalışanlar, hissetmeyenlere kıyasla genellikle daha mutludur. İşyeri memnuniyeti aynı zamanda performansı artırmaya ve yönetim ile sahadaki çalışanlar arasında güçlü ilişkiler kurmaya yardımcı olabilir;
•   Daha fazla üretkenlik: Çalışanların güvenliğini ve mutluluğunu teşvik etmek onları daha üretken olmaları için motive eder. Ayrıca, tutarlı güvenlik standartları ve prosedürleri, çalışanların daha verimli çalışmasını sağlayan işlerin yapılması için rehberlik sağlar;
•   Daha az yasal kaygı: güvenlik kültürü işyerindeki kazaları azaltmaya yardımcı olabilir ve şirketleri güvenlik düzenlemelerine uymaya teşvik ederek daha az yasal kaygıya yol açabilir;
•   Daha bilgili yönetim: Denetçiler, genel müdürler ve hatta CEOS gibi bilgili yönetim daha iyi emniyet kararları alır ve sahadaki çalışanlarıyla ilgilenir. Olumlu bir güvenlik kültürü öğrenmeyi teşvik eder ve tüm çalışanlar için eğitim fırsatları sunar;
•   Daha iyi itibar: Güvenlik kültürünü teşvik eden işyerleri, çalışanlarına özen ve saygı gösterdikleri için genellikle daha iyi bir itibara sahiptir. İyi bir itibar, şirketlerin daha fazla müşteri kazanmasına ve kâr etmesine yardımcı olur. Aynı zamanda mükemmel çalışanları işe almalarına ve güvenlik eğitimi almalarına da yardımcı olur.