VETTER - e-eğitim kursu (TR)

"Psikoloji ve sosyal psikolojinin unsurları" olarak adlandırılan bu bölümde, işyerinde psikoloji ile ilgili genel koruma önlemlerine odaklanacağız. Her şeyden önce, psikolojinin her bir kişi ve aynı zamanda iş üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğuna dair bir açıklama sağlamak için bu alanda önemli olan farklı terimleri ve bu konuya yönelik bazı farklı yaklaşımları tanıtacağız. Psikolojinin bu konudaki önemi çok büyüktür. Bu nedenle, beklenen sonuç bu alanda temel yetkinliklerin kazanılmasıdır. Kullanıcının çalışma alanında psikolojinin ne kadar önemli olduğunu anlayabilmesi ve hem işte hem de iş dışında verimli ve rahat olmak için güvenli bir ortamın nasıl sağlanacağını ve iyi bir kişisel sağlığın nasıl korunacağını kısaca öğrenmesidir.

Teorik altyapı

Psikoloji ve sosyal psikolojinin unsurları: yaklaşım

Psikoloji, zihin ve davranışları incelemeyi amaçlayan bir bilim alanıdır. Bununla birlikte, farklı çalışma alanlarını içerdiği için tanımı çok geniştir. Birçok kişi psikolojiyi, dallarından biri olduğu için ruh sağlığı ile ilişkilendirir. Toplumla ilgili olarak, psikoloji diğer insanlar üzerindeki etkimizi ve onlarla olan bağlarımızı anlamamıza yardımcı olabilir.^[1]

Disiplinler arası yönü düşünüldüğünde, psikolojinin işyeri için vazgeçilmez olduğunu belirtmeliyiz. Bu alanda kullanılan bir terim vardır: "Psikolojik güvenlik" ve ekiplerde yüksek performans için çok önemlidir. "Fikirlerin paylaşılmasını, hataların kabul edilmesini ve bunlardan ders çıkarılmasını, risklerin vurgulanmasını ve iş yapma biçimimize meydan okunmasını (ve iyileştirilmesini) sağlar. Psikolojik güvenlik, ekip performansının yanı sıra organizasyonel çeviklik ve değişim için de birincil temeldir.”^[2]  Psikoloji, motive etmek, eğitmek, desteklemek ve hatta ürün tasarlamak, daha iyi çalışma alanları oluşturmak ve sağlıklı davranışları teşvik etmek için işletmelere farklı düzeylerde yardımcı olur.^[3] 

İşyerinde psikolojinin bu yönü, insanların sosyal bir bağlamda inşa edilen düşüncelerini, duygularını, inançlarını, niyetlerini ve hedeflerini inceleyen ve bu nedenle diğer insanlardan etkilenen insan davranışına ve sosyal davranış ve duyguların ortaya çıktığı koşullara bakan sosyal psikolojiye^[4] dahil edilebilir.

Sosyal psikoloji tarafından incelenen öğeler şunlardır: benlik kavramı, sosyal biliş, atıf teorisi, sosyal etki, grup süreçleri, önyargı ve ayrımcılık, kişilerarası süreçler, saldırganlık, tutumlar ve basmakalıp yargılar.

Sosyal psikolojinin en önemli ilkelerinden biri tutumları etkilemektir. İnsanların tutumları diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir, bu nedenle genel tutumlar belirli davranışları tahmin edemez. Endüstri-örgüt psikologları işyeri uyumu ve verimliliğine odaklanır. "Bazıları bilgilerini pazarlama stratejilerine uygulayabilir. Şirket performansını artırmak için müşterilerin tercihlerini analiz ederler. Hatta bir pazarlama stratejisinin tüketiciler tarafından nasıl karşılanacağını bile tahmin edebilirler. İnsan davranışlarını inceleyen psikoloji, iş dünyasının her alanıyla ilgilidir. Psikolojinin bir dizi ana dalı vardır. Sosyal psikoloji alanı ve iş dünyası birbiriyle yakından ilişkilidir." Çalışanların moral ve motivasyonunu artırmak için psikologlardan yararlanan bir şirketin uzun vadede daha fazla fayda sağlaması muhtemeldir.^[5]

Psikolojinin iş yerindeki etkisini analiz etmek için aşağıdaki konuları inceleyeceğiz: Çalışma Ortamlarında Sosyal Algı, İş Motivasyonu ve İş Tatmini ve Çalışma Ortamlarında Çatışma. 

• Çalışma Ortamlarında Sosyal Algı: başkalarının nasıl algılandığı ile ilgilenir. Bildiğimiz gibi, herhangi bir çalışma düzeninde birbirleriyle sürekli etkileşim halinde olan bireyler vardır. Burada, algıyı analiz etmek önemlidir. İki ana algısal önyargı vardır: seçici algı ve halo etkisi.  Bunlardan ilki seçme ve performans değerlendirme sürecinde zararlı olabilir, bu nedenle bu önyargının bilinmesi ve önlenmesi gerekir. Halo etkisi ile ilgili olarak, dakik olmayan bir çalışan tembel olarak algılanabilir, oysa gerçekte tam tersi olabilir. Sosyal algıdan bahsederken atıflara da odaklanmak gerekir.Buna göre, bireysel davranışlar içsel veya dışsal faktörlerin bir sonucu olabilir. İç faktörler bireyin kontrolü altında olan faktörleri, dış faktörler ise bireyin kontrolü altında olmayan faktörleri ifade etmektedir. Model ayrıca atıflar yapılırken dikkate alınan üç tür bilgi olduğunu belirtmektedir. Ayırt edicilik: eğer davranış yaygın değilse, ayırt edicilik yüksektir ve bunun tersi de geçerlidir. Fikir birliği: Davranış başkaları tarafından da sergileniyorsa fikir birliği yüksektir. Tutarlılık: Davranış kalıbı belirli bir süre boyunca aynı ise tutarlılık söz konusudur. Bir bireyin davranışı yüksek ayırt edicilik, yüksek fikir birliği ve düşük tutarlılık gösteriyorsa içsel nedenlere atfedilir. Ancak bir bireyin davranışı düşük ayırt edicilik, düşük fikir birliği ve yüksek tutarlılık gösteriyorsa dış faktörlere atfedilir.

• İş motivasyonu ve iş tatmini: Bu iki bileşen, çalışanların iş performansını büyük ölçüde belirlemektedir. Olası bir tanım "hedefe yönelik davranışı uyandırma ve sürdürme süreci" olabilir.

• İş motivasyonu: iş faaliyetleriyle ilgilidir. Motivasyon genel olarak içsel ve dışsal motivasyon olarak sınıflandırılabilir. İçsel motivasyon, bireyin içsel olarak belirli bir yönde çalışması gerektiğini hissettiği bir motivasyon olarak açıklanabilir. Dışsal motivasyon ise dış faktörlerin bir sonucu olarak ortaya çıkan motivasyonu ifade eder. Örneğin, bir çalışan üstlerinden gelen baskı sonucunda hedefine ulaşmak için motive olabilir.

• İş tatmini: olası bir tanım "bir kişinin genel olarak işine ve işin çeşitli yönlerine karşı tutumu; kişinin iş ortamına olumlu ya da olumsuz bir şekilde yanıt verme yatkınlığı" olabilir. Dolayısıyla, bir kurumda bir çalışan, işine ve işinin boyutlarına yönelik tutumuna bağlı olarak yüksek veya düşük iş tatmini sergileyebilir.  İş tatminini ölçmek için iki ana yaklaşım vardır: Küresel yaklaşım: Bu yaklaşım genel iş memnuniyetine odaklanır ve çalışanlara tüm yönleri göz önünde bulundurarak işlerinden ne kadar memnun hissettiklerine dair genel bir soru sorulur. Çok yönlü yaklaşım: Bu yaklaşım, işin çeşitli yönlerini ve boyutlarını dikkate alır. Böylece, çalışanların görevin doğası, denetim, faydalar, fırsatlar ve benzeri gibi işin çeşitli yönlerine ilişkin tutum ve duygularına odaklanılır. İş tatmininin çeşitli belirleyicileri vardır: İşin özellikleri, sosyal ve örgütsel faktörler, kişisel özellikler.

• Çalışma ortamlarında çatışma:Kurumsal bir yapıdaki çatışmalar kurumu olumsuz etkileyebilir, bu nedenle bunlardan kaçınılması veya uygun şekilde yönetilmesi gerekir. Çatışmalardan bahsederken anlaşmazlıktan bahsetmiyoruz. Çatışma, çıkarlarla ilgili uyumsuzluk algıları ile açıklanabilir ve bireyler veya gruplar arasında ortaya çıkabilir ve çeşitli nedenlere bağlı olabilir: Kurumsal nedenler: Bu tür çatışmalar kökenlerini kurumsal yapı ve süreçlerde bulur. Kişiler arası faktörler: Bunlar arasında etkili kombinasyon eksikliği, önyargılı atıflar, olumsuz tutum, eşitsizlik vb. yer almaktadır.
• Ancak bu çatışmaları yönetmek için çeşitli stratejiler kullanılabilir: Pazarlık: Pazarlık, değişim teklifleri ve hatta karşı teklifler yapmayı içerir. Üst düzey hedefler: Üst hedefler, çatışan tarafların her ikisi tarafından da önemli olarak algılanan ve çekici bulunan hedefler olarak açıklanabilir. Uyumsuzluk tepki stratejisi: Bu strateji esas olarak çatışmaya eşlik eden herhangi bir saldırganlıkla başa çıkmak için kullanılabilir.^[6]

İşyerinde dikkate alınması gereken sosyal psikolojinin yanı sıra, güvenli bir ortama da katkıda bulunan iyi bir kişisel ruh sağlığını korumanın önemini vurgulamalıyız. Psikoloji uzmanları bu konuda farkındalık yaratma eğilimindedir, çünkü iş herkesin hayatının önemli bir parçasıdır, zamanımızın çoğunu çalışarak geçiririz. İyi bir ruh sağlığını korumak için aşağıdaki adımları takip ettiğimizden emin olmamız gerekir:

•  Duygularınız hakkında konuşun
•  Etkin kalın
•  İyi beslenin
•  Makul ölçülerde için
•  İletişimde kalın
•  Yardım isteyin
•  Biraz ara verin
•  İyi olduğunuz bir şey yapın
•  Kim olduğunuzu kabul edin
•  Başkalarına özen gösterin