2. SOSYAL ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ
Sosyal araştırmanın amacı, insanların farklı ihtiyaçlarına göre uyarlanmış ürün veya hizmetler tasarlamaktır. Bizim durumumuzda, iş yerinde sağlık ve yaşam kalitesini iyileştirmek ve korumak için ilgili aktörlerden bilgi, görüş ve geri bildirim toplamaya odaklanacağız.Hedef grubumuzun farklı olduğunu, yani şirket, Mesleki Eğitim ve Öğretim merkezleri ve öğrenciler olduğunu göz önünde bulundurmalıyız(bu nedenle bakış açısı farklıdır) ancak amaç aynıdır: İşyerinde sağlık ve yaşam kalitesini korumak. Bu modülde, nitel gözlem ve nicel gözlem yöntemlerini içeren sistematik bir eylem planını takip eden araçları nasıl kullanacağımızı öğreneceğiz.
Teorik altyapı
Sosyal araştırma metodolojisinden bahsederken ne demek istiyoruz?
Bu soruya cevap verebilmek için bazı kavramlar hakkında net olmamız gerekmektedir.
Sosyal araştırmayı, bilimsel yöntemi kullanarak sosyal gerçeklik alanında yeni bilgiler elde etmemizi (saf araştırma) veya bilgiyi pratik amaçlar için uygulamak amacıyla ihtiyaçları ve sorunları teşhis etmek için bir durumu incelememizi (uygulamalı araştırma) sağlayan süreç olarak anlıyoruz. Bu son nokta modülümüze uyan noktadır, çünkü bazı araştırma yöntemleri aracılığıyla, yasal bir çerçevede güvenli ve kaliteli bir çalışma ortamı elde etmek için ihtiyaçları ve iyileştirmeleri tanıyacağız.
Metodolojiye odaklanmadan önce, 3 önemli hususu göz önünde bulundurmalıyız: ampirik olan somut araştırmada incelenen unsurdur, teorik olan araştırma için bir referans çerçevesi görevi görür ve aksiyolojik olan ya incelenen unsurun seçimi için bir kriter olarak ya da teorinin meta-teorik bir varsayımı olarak temel teşkil eder.
- ampirik ........... (gözlendi .... gözlenmedi)
- teorik ............... (amaçlanan ....... amaçlanmayan)
- aksiyolojik ........... (istendi ....... reddedildi)
Sosyal araştırmaların amacı, ilgilendiğimiz alan dahilinde, elde edilen sonuçlar aşamasında gördüğümüz her engeli ortadan kaldırmak değil, güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamına sahip olmak için ortak çözümler aramak üzerine kuruludur.
Metodolojiden bahsetmeden önce, söz konusu hedef grup ne olursa olsun, elde edilecek sonuçlar için aşağıdaki teknikleri göz önünde bulundurmalıyız:
- Etkin dinleme - nasıl dinleneceğini bilmeye dayanır. Dinleme bir irade eylemidir, profesyonelin dahil olduğu ve kendini adadığı gönüllü bir dikkat gerektirir. Dinlemek, bütünsel ihtiyaçlara odaklanmak, aktif bir tutumla, bakışlarla, tek hecelerle, sessizliklerle dinlemek, kullanıcının durumuna uyum sağlamayı içeren bir konuşma sürdürmek anlamına gelir.
- Birisi dinlemek istediğinde, dikkatini dinlediği şeye odaklamalıdır. Dinlemek zor ve rahatsız edicidir, çünkü belki de yardım talebinin, müdahale biçimimizin dengesini bozabilecek bir tehlike tehdidi olmasından korkarız.
- Verimli dinleme - Sadece müdahale edebileceğimize inandığımız hususları dikkate alamayız. Dinleme empatik bir tepki içerir, çözüm önermek yerine birlikte akıl yürütmek, birlikte çözümler keşfetmekle ilgilidir.
- Yeniden Formüle Etme Yoluyla Empatik Yanıt - Kullanıcı için gerçekliği daha nesnel bir şekilde yeniden formüle etmeyi amaçlar. Bu, ifade edilen çatışma durumunun yeniden formüle edilmesidir, ancak duygusal yük olmadan. Bununla, bireyin kendisini sorundan uzaklaştırmasını ve daha nesnel bir şekilde değerlendirmesini, düşünmeyi teşvik etmesini destekleriz.
SOSYAL ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ
Bu konuyu ele almadan önce, araştırma sosyal çevreye uygulandığı zaman, gerçeklik alanında yeni bilgiler elde ettiğimizi veya bilgiyi pratik amaçlar için uygulamak amacıyla ihtiyaçları ve sorunları teşhis etmek için bir durumu analiz ettiğimizi açıkça belirtmeliyiz. Amaç, ortak olan ve bir toplumun her üyesini, bizim durumumuzda, bir çalışma ortamındaki her stajyeri veya çalışanı etkileyen somut bir gerçeğin incelenmesidir. Bu araştırmanın yardımıyla, sadece kişisel inançlara değil, güvenilir mantıksal ilişkilere dayanan daha spesifik hedefler belirleyebiliriz.
Metodoloji ise bu araştırmayı etkili bir şekilde yürütmek ve istenen sonuçları elde etmek için kullandığımız bilim (veya teknik) ve beraberinde izleyeceğimiz stratejidir.
Bununla birlikte, alanımıza uygulanan sosyal araştırma, bir kuruluşun hedeflerine ulaşması için daha uygun ve zamanında kararlar almamızı sağlayacak sistematik bir süreçtir ve bunları, diğerlerinin yanı sıra güvenlik, yaşam kalitesi ve çalışanların ve stajyerlerin gelişimi gibi konuları da içerecek şekilde daha geniş bir anlamda anlamamızı sağlar.
Ancak bu kavramları kendi ilgi alanımıza nasıl uygulayacağız?
Sosyal araştırmanın iş ve çalışma ilişkileri alanındaki bazı uygulama alanları şunlar olabilir: şirket çalışanlarının memnuniyet derecesini belirlemek, iş kazasının nedenlerini araştırmak, şirkette sürekli iyileştirme sistemini incelemek, bir kalite sisteminin uygulanması için başlangıç durumunu analiz etmek, departmanlar arasındaki iletişim sorunlarını çözmek, şirketin eğitim planını belirlemek, hedeflere göre bir ücretlendirme sistemi kurmak, farklı işleri sınıflandırmak, toplu sözleşme müzakerelerinden önce şirketteki iş ilişkilerinin mevcut durumunu belirlemek, bir öneri sistemi uygulamak, çalışma ortamını ölçmek ve diğerleri.
Bilimsel yöntemin kullanılmasıyla amaç, bilinçli, resmi ve seçici araştırma süreçlerini bir araya getirmektir. Daha önce de belirttiğimiz gibi, hedeflerde ve teorik varsayımlarda bir yeterliliğe ulaşmak için tasarladığımız plan ve verilerin toplanması "yöntem" olarak adlandırılabilir.
Yöntem içerisinde, ana boyutu uygulama olan sosyal araştırma tekniklerinin önemli bir rolü vardır. García Ferrando'nun (1980) belirttiği gibi, teknikler, analize sunulmadan önce verilerin toplanması ve düzenlenmesi için özel operasyonel işlemlerdir. Bu analiz, verilerin niteliğine bağlı olarak mantıksal, yorumlayıcı, istatistiksel ve/veya nedensel olacaktır.
Farklı veri toplama teknikleri vardır. Sosyal bilimlerde en yaygın olarak kullanılanlar anket, görüşme, doğrudan gözlem, ikincil kaynaklar, odak grup ve deneydir. Nitel araştırmadan, yani açık ve karşılıklı tartışmalar yoluyla veri toplama, odak grupları uygulama, birebir görüşmeler ve vaka çalışmalarının yanı sıra sayısal veya istatistiksel sonuçlara ulaşmak için verileri analiz etmemizi sağlayacak anketler ve soru formları (kapalı sorular) yoluyla nicel araştırmadan bahsettiğimiz açıktır.
Ele almamız gereken sorun hakkında bilgi toplamak için tekniğin uygunluğu sadece soruna bağlı değildir, kısıtlayıcı etkisi olan başka unsurlar da vardır. Bu nedenle, her birinin olanaklarını, avantajlarını ve dezavantajlarını bilmek gerekir.
Bir metodolojiyi akademik alandan yeni bir bağlama taşımak, katı ve kapalı bir prosedürü aktarmak değil, sürecin rasyonelliğini koruyarak uyarlamak anlamına gelir.
Aşağıda, bir çalışma faaliyetinin gerçekliğine yaklaşmak için kullanılan bazı öncelikli yönelimleri öneriyoruz:
- Referans anahtarı, çalışmaya kaynaklık eden kuruluş tarafından oluşturulan doğrudan bir referansın veya yakın bağlamın referans sınırlarının varlığının farkında olmalıyız.
- Zamansal anahtar, ulaşılması gereken hedeflerin belirlenmesi ve bunun sonucunda eylemin tasarlanmasıdır.
- Nicel-nitel anahtarı, nicel ve nitel tekniklerin kullanımının ortaya çıktığı ve birleştirildiği eylem çerçevesi. İlki bize, araştırmada ortaya konan hipotezlere veya başlangıç sorularına yanıt verebilmek için yeterli miktarda veri elde etme imkanı sunar. İkincisi ise bu ihtiyaca ilişkin özel ve ayrıntılı bilgi birikimimizi derinleştirmeyi amaçlamaktadır.
- Müdahale anahtarı, bu araştırma somut bir gerçeklikle ilgili olduğu için, pratik müdahale kriteri araştırma boyunca mevcut olacaktır.
- Sonuçların anahtarı, sonuçlar, çözümler, iyileştirmeler, performans gibi seviyelerde sinerjik etkiler açısından bir amaç-karlılık meselesidir.
DAVAYA BAŞVURU
Yukarıda tarif edildiği gibi bir sosyal araştırma sürecinin rasyonel ve sistematik bir şekilde uygulanmasının mümkün olabileceği üç durum öneriyoruz. Her birinde, araştırma metodolojisinin en önemli yönlerinin bir karşılaştırması önerilmektedir. Bu nedenle araştırmanın ayrıntılı bir gelişimi değil, bir yöntemin uygulanmasına yönelik bir yaklaşımdır:
|
İlk durum
|
İş kazası |
Bir iş hattında üretkenlikte azalma |
Yıllık eğitim planının tanımı |
|
Araştırmanın amacı
|
İş kazasının nedenlerinin ortaya çıkarılması
|
Çalışma hattının üretkenliğindeki düşüşün nedenlerini bulmak |
Kurumun eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi |
|
Teorik referans çerçevesi
|
Şirketin kendisi, İK politikaları
|
Şirketin kendisi, İK politikaları ve çalışma ortamı |
Şirketin kendisi, İK politikaları ve eğitim politikası |
|
Hipotez (sorular/çözüm)
|
Eğitim eksikliği riskin ana nedeni midir?
|
İş kolundaki düşük verimliliğin nedeni kötü çalışma ortamı mı? |
Çalışanlar eğitim ihtiyaçlarına karar verirlerse, eğitime daha fazla katılmaları mümkün mü? |
|
Değişkenlerin tanımı (temel göstergeler)
|
Eğitim seviyesi Güvenlik önlemleri Risk türü |
Çatışma düzeyi Çatışma türü Liderlik tarzı Katılım düzeyi |
Kurs türü Süre Zaman Çizelgesi Konular |
|
Uygulanan metodoloji |
Nicel-nitel |
Nicel-nitel |
Nicel-nitel |
|
Kullanılan ana veri toplama yöntemleri
|
Röportajlar Kayıt sayfası ile gözlem |
Röportajlar Anketler Grup toplantıları |
Anketler |
|
Uygulanan başlıca veri analiz teknikleri |
|
İçerik analizi |
İstatistiksel analiz |
|
Elde edilen verilerin kullanışlılığı
|
Şirkette gelecekte meydana gelebilecek kazaların önlenmesi |
Çalışma ortamının ve hat verimliliğinin iyileştirilmesi |
Şirketin fraksiyonlama planının tanımlanması |
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MEVZUATI VE GÜVENLİK UYGULAMALARININ ÖNEMİ
Yasal çerçeve ile ilgili olarak, İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatının hem işçileri hem de işverenleri korumak için oluşturulduğu konusunda net olmalıyız. Temel düzenleyici kurallar kapsamında mevzuatın bir parçasıdır.
Bazen HSWA, HSW Yasası, 1974 Yasası veya HASAWA olarak da anılmaktadır. İşverenlerin çalışanlara ve kamu üyelerine, çalışanların kendilerine ve birbirlerine karşı genel görevlerini belirler.
Açıklama:
Avrupa'da hangi standartlar kullanılmaktadır?
Uyumlaştırılmış Standartlar ( Avrupa Birliği Resmi Gazetesi'nde atıfta bulunulan) ve Uygunluk Karinesi. AB'de resmi olarak (yasal olarak) tanınan üç Avrupa Standardizasyon Kuruluşu (ESO) bulunmaktadır. Bunlar "uyumlaştırılmış EN (Avrupa Normu) standartları" üretirler.
İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG), işyerinde sağlık ve güvenliğin tüm yönleriyle ilgilenir ve tehlikelerin birincil olarak önlenmesine güçlü bir şekilde odaklanır. Amacı, işle ilgili faaliyetlerden kaynaklanan kazaları ve insanların zarar görmesini önlemektir.
İş sağlığı ve güvenliği prosedürlerinin 5 ana hedefi şunlardır:
- Güvenliklerini sağlamak için ekipman ve diğer sistemlerin yeterli bakımını yapmak
- İş süreçlerinin güvenli bir şekilde nasıl yürütüleceğine dair eğitim ve bilgi sağlamak.
- Çalışmak için güvenli bir yer ve çalışma ortamı sağlamak.
- Bir sağlık ve güvenlik politikası geliştirmek.
- Risk değerlendirmeleri yapmak.
|
Hatırlanması gerekenler
10. Rehber:
|
İş sağlığı ve güvenliği, AB'nin en büyük etkiye sahip olduğu alanlardan biridir - en az sayıda düzenleme ile en fazla sayıda riski kapsayan sağlam bir yasal çerçeve ile. Avrupa Sosyal Haklar Sütununun(European Pillar of Social Rights) 10. ilkesinde belirtildiği üzere, çalışanlar işyerinde sağlık ve güvenliklerinin yüksek düzeyde korunması hakkına sahiptir.
Mesleki ihtiyaçlarına göre uyarlanmış ve işgücü piyasasına katılımlarını uzatmalarına imkan veren bir çalışma ortamına sahip olma hakkına sahiptirler.
Yasal dayanak
Avrupa Birliği'nin İşleyişi Hakkında Antlaşma'nın 153. Maddesi AB'ye, Üye Devletlerin faaliyetlerini desteklemek ve tamamlamak amacıyla iş sağlığı ve güvenliği alanında mevzuat (direktifler) kabul etme yetkisi vermektedir.
İş güvenliği ve sağlığı (İSG) "Çerçeve Direktifi" olarak adlandırılan 89/391/EEC sayılı Direktif, iş yerinde çalışanların güvenlik ve sağlığında iyileştirmelerin teşvik edilmesine yönelik temel ilkeleri ortaya koymaktadır. Avrupa Birliği genelinde asgari güvenlik ve sağlık gerekliliklerini garanti altına alırken, Üye Devletlerin daha sıkı önlemleri sürdürmelerine veya oluşturmalarına izin verilmektedir.
Çerçeve Direktif'e, iş yerinde güvenlik ve sağlığın belirli yönlerine odaklanan diğer direktifler eşlik etmektedir. Bunlar birlikte Avrupa güvenlik ve sağlık mevzuatının temellerini oluşturmaktadır. Belirli İSG faaliyet alanları hakkında daha fazla bilgi edinin.