2. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΗΓΕΣΙΑΣ ΟΜΑΔΩΝ
Η επιτυχία μιας ομάδας και ενός οργανισμού εξαρτάται από την αποτελεσματική ηγεσία, που έχει την ικανότητα να συμβάλλει στην ανάπτυξη και την πρόοδο και να προωθεί την καινοτομία. Επίσης, όλοι οι ηγέτες πρέπει να είναι σε θέση να ενεργούν αποφασιστικά σε διάφορες καταστάσεις· χωρίς αποφασιστικούς και ικανούς ηγέτες, κανένας επιτυχημένος οργανισμός δεν θα ήταν εκεί που είναι σήμερα. Αν είστε διευθυντής/προϊστάμενος, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι υπάλληλοί σας παρακολουθουν τον τρόπο που δουλεύετε, όχι επειδή θέλουν να σας ασκήσουν κριτική, αλλά επειδή θέλουν να προσδιορίσουν τις αξίες σας ως επαγγελματιών. Οι αξίες αυτές αντικατοπτρίζουν με τη σειρά τους την κουλτούρα και τις αξίες της εταιρείας, κάτι που πρέπει να σας ωθήσει ως ηγέτες να εργαστείτε πιο σκληρά, ώστε να τους εμπνεύσετε να κάνουν το ίδιο. Ένας ηγέτης πρέπει να δείχνει στους άλλους πώς να αγωνίζονται για την αριστεία, αφού στον πραγματικό κόσμο επιτυγχάνουν μόνο οι σκληρά εργαζόμενοι ηγέτες που εμπνέουν τους άλλους. Ηγέτης γίνεται κάποιος που τα λόγια και οι πράξεις του έχουν συνέπεια και εμπνέουν τους άλλους να τα ακολουθήσουν. Το 1939, μετά από μια σειρά πειραμάτων, μια ομάδα ψυχολόγων με επικεφαλής τον Kurt Lewin προσδιόρισε τις τρεις βασικές κατηγορίες τεχνικών ηγεσίας. Αυτές εξακολουθούν να θεωρούνται οι βασικές τεχνικές ηγεσίας, παρόλο που στη συνέχεια εντοπίστηκαν και επιμέρους τεχνικές: αυταρχική ηγεσία (απολυταρχική), συμμετοχική ηγεσία (δημοκρατική) και αντιπροσωπευτική ηγεσία (μη παρεμβατική). Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ένας ηγέτης δε χρειάζεται να ακολουθεί μία από τις παραπάνω προσεγγίσεις, αλλά είναι προς το συμφέρον του να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά τους, ώστε να τις χρησιμοποιεί όταν είναι απαραίτητο. Αυταρχική ηγεσία (απολυταρχική) Οι αυταρχικοί ή απολυταρχικοί ηγέτες καθορίζουν ακριβείς κατευθυντήριες γραμμές για το τι πρέπει να γίνει, πότε πρέπει να γίνει και πώς πρέπει να γίνει. Αυτή η μορφή ηγεσίας δίνει μεγάλη έμφαση τόσο στην εξουσία του ηγέτη όσο και στη συμμόρφωση των εργαζομένων. Ο ηγέτης και οι υφιστάμενοι διαχωρίζονται σαφώς ο ένας από τον άλλο. Οι αυταρχικοί ηγέτες κάνουν επιλογές χωρίς να συμβουλεύονται την υπόλοιπη ομάδα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η αυταρχική ηγεσία μειώνει τη δημιουργικότητα στη λήψη αποφάσεων. Ο Lewin κατέληξε επίσης στο συμπέρασμα ότι η μετάβαση από ένα αυταρχικό σε ένα δημοκρατικό στιλ ηγεσίας είναι πιο δύσκολη από ό,τι το αντίστροφο. Αυτή η τεχνική, όταν γίνεται κατάχρησή της, συνήθως γίνεται αντιληπτή ως τυραννική, ηγεμονική και απολυταρχική. Όταν υπάρχει λίγος χρόνος για συλλογική λήψη αποφάσεων ή όταν ο ηγέτης είναι το πιο καταρτισμένο μέλος της ομάδας, η αυταρχική ηγεσία είναι η πιο κατάλληλη. Όταν μια κατάσταση απαιτεί γρήγορες αποφάσεις και άμεση δράση, το αυταρχικό στιλ μπορεί να είναι βοηθητικό. Ωστόσο, συχνά στρέφει τους υφιστάμενους εναντίον του ηγέτη και δημιουργεί δυσλειτουργικές, τοξικές καταστάσεις . Συμμετοχική Ηγεσία (Δημοκρατική) Σύμφωνα με την έρευνα του Lewin, η δημοκρατική ηγεσία, ή αλλιώς συμμετοχική ηγεσία, είναι συχνά ο πιο αποτελεσματικός τύπος ηγεσίας. Οι δημοκρατικοί ηγέτες ομάδων δίνουν κατεύθυνση, ταυτόχρονα όμως συνεργάζονται με την ομάδα και δέχονται ανατροφοδότηση από άλλους συμμετέχοντες. Αυτός ο τύπος ηγεσίας μπορεί να μειώσει την παραγωγικότητα των εργαζομένων σε σύγκριση με την αυταρχική ηγεσία, αλλά η συνεισφορά τους θα είναι καλύτερης ποιότητας, αφού θα αισθάνονται ότι εργάζονται σε ένα καλύτερο περιβάλλον, όπου αποτελούν μέρος μιας ομάδας και όχι απλώς ένα ακόμη «εργαλείο» του αφεντικού. Οι δημοκρατικοί ηγέτες ενθαρρύνουν τη συμμετοχή της ομάδας, διατηρώντας ταυτόχρονα την ευθύνη της λήψης των τελικών αποφάσεων. Η ομάδα δείχνει περισσότερο κίνητρο και εφευρετικότητα, γιατί επενδύει στη διαδικασία. Οι δημοκρατικοί ηγέτες συχνά εμφυσούν στους υφισταμένους τους την αίσθηση του ανήκειν, κάτι που ενισχύει την αφοσίωση στους στόχους της ομάδας. Αντιπροσωπευτική ηγεσία (μη παρεμβατική) Οι μη παρεμβατικοί ηγέτες αφήνουν την ευθύνη της λήψης αποφάσεων στα μέλη της ομάδας και παρέχουν ελάχιστη έως καθόλου κατεύθυνση. Παρόλο που αυτή η προσέγγιση μπορεί να είναι χρήσιμη όταν εργάζεστε με εξαιρετικά ικανούς επαγγελματίες, συχνά οδηγεί σε κακό προσδιορισμό ευθυνών και έλλειψη κινήτρου. Ο Lewin ανακάλυψε ότι από τις τρεις ομάδες, οι ηγέτες που χρησιμοποίησαν το αντιπροσωπευτικό στιλ ηγεσίας, ή αλλιώς μη παρεμβατικό στιλ ηγεσίας, ήταν οι λιγότερο αποτελεσματικοί. Οι υπάλληλοί τους ήταν οι λιγότερο παραγωγικοί, οι λιγότερο συνεργάσιμοι, είχαν περισσότερες προσδοκίες από τον ηγέτη και δεν μπορούσαν να δουλέψουν μόνοι τους. Ο Lewin παρατήρησε ότι οι ομάδες με πιο χαλαρή ηγεσία συχνά δεν είχαν κατεύθυνση, ενώ τα μέλη τους αρνούνταν να αναλάβουν την ευθύνη για τις πράξεις τους, έδειξαν λιγότερη πρόοδο και ήταν λιγότερο παραγωγικοί.