VETTER - μάθημα ηλεκτρονικής μάθησης (EL)

Τα προβλήματα είναι, εν συντομία, καταστάσεις που χρήζουν επίλυσης. Σύμφωνα με το λεξικό της Οξφόρδης (1995), το πρόβλημα ορίζεται με δύο τρόπους:

• Ασαφές/αμφίσημο ή δύσκολο ζήτημα που πρέπει να επιλυθεί

• Ολοκλήρωση ή αντιμετώπιση με επιτυχία ενός δύσκολου ζητήματος/κατάστασης

Η επίλυση προβλημάτων είναι η προσπάθεια να ξεπεραστούν οι δυσκολίες με τη δοκιμή λύσεων. Είναι η πράξη του προσδιορισμού ενός προβλήματος, του εντοπισμού της αιτίας του, της επιλογής και του εντοπισμού διαφόρων λύσεων, και της εφαρμογής της λύσης.

Η επίλυση προβλημάτων περιλαμβάνει τέσσερα βασικά βήματα:

• Καθορισμός του προβλήματος

• Δημιουργία εναλλακτικών λύσεων

• Επιλογή και αξιολόγηση εναλλακτικών επιλογών

• Εφαρμογή και παρακολούθηση της λύσης.

Τι είναι η «στρατηγική επίλυσης προβλημάτων»; Πώς θα μπορούσε μια στρατηγική επίλυσης προβλημάτων να βοηθήσει στην καλύτερη αντιμετώπιση μιας αγχωτικής κατάστασης και πώς μπορούμε να αναπτύξουμε μια νοοτροπία επίλυσης προβλημάτων, αντιμετωπίζοντας κάθε κατάσταση ως ευκαιρία μάθησης; Αυτό γίνεται μέσω του προδιορισμού του προβλήματος και τον καθορισμό ενεργών βημάτων για την εξάλειψη του στρεσογόνου παράγοντα ή τον περιορισμό των επιπτώσεών του, ξεκινώντας μια ρεαλιστική και άμεση δράση.

Μια στρατηγική επίλυσης προβλημάτων είναι χρήσιμη για μικρά προβλήματα, αλλά μπορεί να έχει και μια πιο σύνθετη μορφή για επίλυση πιο πολύπλοκων ζητημάτων. Για το τελευταίο, είναι απαραίτητη η δεξιότητα κριτικής σκέψης, μαζί με την ικανότητα δημιουργικής αντιμετώπισης καταστάσεων.

Η κριτική σκέψη είναι η διανοητικά πειθαρχημένη διαδικασία ενεργητικής και επιδέξιας σύλληψης, εφαρμογής, ανάλυσης, σύνθεσης ή/και αξιολόγησης πληροφοριών που συλλέγονται ή δημιουργούνται από παρατήρηση, εμπειρία, αναστοχασμό, συλλογισμό ή επικοινωνία.

Κριτική Σκέψη και Δημιουργικότητα:

Η κριτική σκέψη σε συνδυασμό με τη δημιουργικότητα μας βοηθά να κοιτάξουμε γύρω μας και να αντιμετωπίσουμε δύσκολες καταστάσεις. Η επίλυση προβλημάτων είναι μια καθημερινή υποχρέωση και η ανάπτυξη της δημιουργικής και κριτικής θα μας βοηθήσει να βρούμε πρωτότυπες λύσεις.

Αναπτύσσοντας μια πρακτική προσέγγιση:

• Εντοπισμός του προβλήματος

• Εξέταση των λύσεων

• Τρόπος επίτευξης των στόχων και επίλυσης προβλημάτων

• Βήματα για επίτευξη της λύσης

• Ανάπτυξη στρατηγικής και χρονοδιάγραμμα

Σε κάθε πρακτική άσκηση οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να εξασκηθούν στον τρόπο σκέψης για εξεύρεση των σωστών λύσεων για οποιαδήποτε προβληματική κατάσταση.

Η προσέγγιση του «ισορροπημένου τριγώνου»:

Το τρίγωνο γενικά αντιπροσωπεύει την ισορροπία μεταξύ τριών πτυχών: του σωματικού εαυτού, του νοητικού εαυτού και του πνευματικού εαυτού. Μας βοηθά να καταλάβουμε ότι οι προκλήσεις και οι δυσκολίες στη ζωή πρέπει να αντιμετωπίζονται με ισορροπημένο τρόπο, χωρίς άγχος, και θεωρώντας τις ως μια ευκαιρία να κοιτάξουμε μέσα μας για να αναπτύξουμε τις δεξιότητες και την αυτογνωσία μας. Μια στρατηγική επίλυσης προβλημάτων πρέπει να λαμβάνει υπόψη τον τρόπο που θα προσεγγίσουμε τις καταστάσεις αλλά και τα απροσδόκητα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν, τα οποία πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε ως ευκαιρία μάθησης και προόδου.

Καθορισμός του προβλήματος:

Το κλειδί για την επίλυση του προβλήματος είναι ο εντοπισμός του πραγματικού προβλήματος, όχι απλώς των συμπτωμάτων του.

Υπάρχουν μερικά βασικά βήματα για τον προσδιορισμό του προβλήματος. Αυτά τα βήματα είναι: Η συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών στον προσδιορισμό του προβλήματος, η χρήση πραγματικών/ρεαλιστικών πληροφοριών, η σύγκριση των προσδοκιών με την πραγματικότητα και η εστίαση στις βασικές αιτίες του προβλήματος. Σε αυτή την περίπτωση, απαιτούνται τα εξής:

• Αξιολόγηση των πιθανών επιπτώσεων των νέων εργαλείων και πολιτικών αναθεώρησης στην ανάπτυξη ενός μοντέλου.

• Εξέταση και καταγραφή του τρόπου λειτουργίας των τρεχουσών διαδικασιών.

• Μπορούμε να αναπαραστήσουμε το πρόβλημα με τους ακόλουθους τρόπους:

• Οπτικά: χρήση μοντέλων, διαγραμμάτων και εικόνων

• Προφορικά: περιγράφοντας το πρόβλημα με λέξεις

• Οπτικά και προφορικά: διάγραμμα αλυσίδας, διάγραμμα ροής, λίστες, διάγραμμα αιτίας και αποτελέσματος κ.λπ.

Δημιουργία εναλλακτικών λύσεων:

Σε αυτό το στάδιο, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στην παραγωγή πολλαπλών λύσεων. Η αξία της τελικής λύσης μπορεί να ενισχυθεί αν εξετάσουμε περισσότερες από μία εναλλακτικές, χωρίς όμως να σημαίνει ότι πρέπει να αξιολογούνται όλες.

Ο καταιγισμός ιδεών (brainstorming) και ένα σύνολο τεχνικών επίλυσης προβλημάτων είναι οι πιο χρήσιμες μέθοδοι σε αυτό το στάδιο της επίλυσης προβλημάτων.

Το πιο συνηθισμένο λάθος που γίνεται στην επίλυση προβλημάτων είναι η αποδοχή όλων των προτεινόμενων λύσεων/εναλλακτικών. Πολλές φορές επιλέγεται η πρώτη αποδεκτή λύση, ακόμα κι αν δεν είναι κατάλληλη.

Επιλογή και αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων:

Σε αυτό το στάδιο της διαδικασίας επίλυσης προβλημάτων είναι απαραίτητο να εξεταστούν οι διάφορες πτυχές καθεμίας από τις πιθανές λύσεις. Κατά την επιλογή των καλύτερων εναλλακτικών λύσεων, η επιδέξια επίλυση προβλημάτων πρέπει να λάβει υπόψη πολλά στοιχεία. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Μια συγκεκριμένη εναλλακτική λύση θα πρέπει να επιλύσει το πρόβλημα χωρίς να προκαλεί άλλα απροσδόκητα προβλήματα.

• Όλα τα μέλη της ομάδας πρέπει να δεχθούν την εναλλακτική λύση.

• Η εφαρμογή της εναλλακτικής λύσης πρέπει να γίνει ορθολογικά.

• Οι εναλλακτικοί οργανωτικοί/οργανωσιακοί περιορισμοί πρέπει να είναι κατάλληλοι.