VETTER - μάθημα ηλεκτρονικής μάθησης (EL)

Νομοθεσία της ΕΕ για τη διαδικασία επικύρωσης της μη τυπικής και άτυπης μάθησης

Η επικύρωση των μαθησιακών επιτευγμάτων που πραγματοποιούνται σε μη τυπικά και άτυπα περιβάλλοντα αποτελεί ένα ουσιαστικό βήμα για την αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων στην ΕΕ. Η επικύρωση προσφέρει σε όσους έχουν ολοκληρώσει την κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και δεν έχουν συμμετάσχει σε περαιτέρω εκπαίδευση ή κατάρτιση την ευκαιρία να αναστοχαστούν και να κατανοήσουν τη σημασία της προηγούμενης μαθησιακής τους εμπειρίας. Η επικύρωση της μη τυπικής και άτυπης μάθησης μπορεί να δώσει κίνητρο στους νέους να επιστρέψουν στην επίσημη εκπαίδευση ή να ανακαλύψουν νέες διόδους στην αγορά εργασίας. Συχνά, οι νέοι διαθέτουν σημαντική εργασιακή εμπειρία εκτός των επίσημων προγραμμάτων ΕΕΚ. Αυτές οι εμπειρίες τους παρέχουν τεχνικές δεξιότητες, οι οποίες πρέπει να αναγνωρίζονται και να επικυρώνονται. Η επικύρωση μπορεί να πραγματοποιηθεί από διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς του τομέα της ΕΕΚ, την αγορά εργασίας και τον τρίτο τομέα (εθελοντές, ανεξάρτητοι φορείς ή οργανώσεις των πολιτών).

Σύμφωνα με τη σύσταση του EFQEA, τα εθνικά πλαίσια ΕΕΚ πρέπει να περιλαμβάνουν κριτήρια για προώθηση ευέλικτων διόδων σταδιοδρομίας για τους εκπαιδευόμενους. Αυτό σημαίνει να οριστούν κατάλληλες απαιτήσεις εισόδου, λαμβάνοντας υπόψη μη τυπικά και άτυπα προγράμματα μάθησης ή προπαρασκευαστικά προγράμματα, που θα διευκολύνουν την πρόσβαση στην ΕΕΚ. Με τον ίδιο τρόπο, τα προσόντα που αποκτώνται μέσω προγραμμάτων ΕΕΚ θα πρέπει να περιλαμβάνονται στα εθνικά πλαίσια προσόντων, ώστε να μπορούν οι εκπαιδευόμενοι της ΕΕΚ να έχουν πρόσβαση σε περαιτέρω ευκαιρίες μάθησης όπως η τριτοβάθμια εκπαίδευση. Τα προσόντα που αποκτώνται μέσω επίσημων προγραμμάτων ΕΕΚ ή σε άτυπα πλαίσια θα πρέπει να αναφέρονται στο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων, προκειμένου να προωθηθεί η διακρατική κινητικότητα των εκπαιδευομένων.

Ωστόσο, η θέσπιση ενός κοινού πλαισίου ΕΕ για την αναγνώριση και την επικύρωση της μη τυπικής και άτυπης μάθησης μπορεί να αποτελέσει πρόκληση. Σκοπός της διαδικασίας επικύρωσης είναι να προσφέρει στους νέους την ευκαιρία να επιδείξουν τις γνώσεις, τις ικανότητες και τις δεξιότητες που έχουν αποκτήσει, ιδιαίτερα όσον αφορά τις μεταδεξιότητες και τις μεταβιβάσιμες δεξιότητες, οι οποίες έχουν μεγάλη ζήτηση στις σημερινές αγορές εργασίας. Ο τομέας της ΕΕΚ υπήρξε ο κύριος υποστηρικτής της επικύρωσης της μη τυπικής και άτυπης μάθησης λόγω της ισχυρής σύνδεσής του με τη δυναμική της αγοράς εργασίας, τη μάθηση με βάση την εργασία και την εκπαίδευση ενηλίκων. Ο τομέας της ΕΕΚ έκανε ανέκαθεν χρήση των μαθησιακών αποτελεσμάτων και των προτύπων που βασίζονται σε ικανότητες, επειδή αυτά είναι ευκολότερο να συσχετιστούν με την προηγούμενη εργασιακή εμπειρία. Ως εκ τούτου, εύλογα αναμένεται ότι ο τομέας της ΕΕΚ θα συνεχίσει να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στο μέλλον της επικύρωσης.

Η σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18 Ιουνίου 2009) καθιέρωσε ένα Ευρωπαϊκό Σύστημα Ακαδημαϊκών Μονάδων για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ECVET). Το ECVET είναι ένα εργαλείο που βοηθά τους εκπαιδευόμενους στη μεταφορά, την αναγνώριση και τη συσσώρευση των μαθησιακών τους αποτελεσμάτων για την απόκτηση επαγγελματικών προσόντων. Αυτό μπορεί να γίνει και για μεμονωμένες ενότητες μάθησης, δίνοντας τη δυνατότητα στους εκπαιδευόμενους να αποκτήσουν ένα προσόν με τον δικό τους ρυθμό και μέσω ακαδημαϊκών μονάδων που αποκτούνται σε διάφορα μαθησιακά πλαίσια και σε διαφορετικές χώρες. Το ECVET καθορίζει αρχές και τεχνικές προδιαγραφές που καθιστούν τα προσόντα και τα μαθησιακά αποτελέσματα πιο ευέλικτα και φορητά, παραπέμποντας στην υφιστάμενη νομοθεσία και κανονισμούς.

Η σύσταση του Συμβουλίου της 20ής Δεκεμβρίου 2012 σχετικά με την επικύρωση της μη τυπικής και άτυπης μάθησης είναι ένα σημαντικό έγγραφο πολιτικής, που απαιτεί από τα κράτη μέλη της ΕΕ να θεσπίσουν ρυθμίσεις για την επικύρωση έως το 2018. Σύμφωνα με αυτό το έγγραφο, οι πάροχοι ΕΕΚ θα πρέπει να διευκολύνουν την πρόσβαση σε επίσημα προγράμματα ΕΕΚ με βάση τα μαθησιακά αποτελέσματα που επιτυγχάνονται σε μη τυπικά και άτυπα περιβάλλοντα, αλλά και μέσω της χορήγησης εξαιρέσεων ή/και πιστωτικών μονάδων. Το έγγραφο προτείνει τη σύνδεση της επικύρωσης της μη τυπικής και άτυπης μάθησης με τα υπάρχοντα συστήματα και πρότυπα προσόντων σε επίπεδο ΕΕ και εθνικό επίπεδο.

Η σύσταση του Συμβουλίου περιγράφει τα στοιχεία επικύρωσης ως εξής:

• Προσδιορισμός των ικανοτήτων ενός ατόμου.

• Έγγραφα για τεκμηρίωση των προσδιορισμένων ικανοτήτων.

• Αξιολόγηση αυτών των εμπειριών, μέσω σύγκρισης των μαθησιακών αποτελεσμάτων με πρότυπα.

• Πιστοποίηση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη/μερική πιστοποίηση.

Εικόνα 5 – Στοιχεία της διαδικασίας επικύρωσης

Τα στάδια που αναφέρονται πιο πάνω (προσδιορισμός, τεκμηρίωση, αξιολόγηση, πιστοποίηση) μπορούν να εφαρμοστούν με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε μαθητευόμενου. Για παράδειγμα, όσον αφορά τα τυπικά προσόντα, το στάδιο αξιολόγησης είναι απαραίτητο. Από την άλλη, όσον αφορά τον εθελοντισμό, μπορεί να είναι πιο συναφή τα στάδια αναγνώρισης και τεκμηρίωσης.

Για κάθε στάδιο της διαδικασίας επικύρωσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν μια διαφανή μεθοδολογία και αντικειμενικά εργαλεία μέτρησης για τη διασφάλιση της ποιότητας. Έτσι, θα εξασφαλίσουν μια αξιόπιστη, έγκυρη και τεκμηριωμένη αξιολόγηση. Η αξιοπιστία και η διαφάνεια της διαδικασίας επικύρωσης είναι σημαντική, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα μαθησιακά επιτεύγματα αναγνωρίζονται από τα επίσημα εκπαιδευτικά συστήματα και τους εργοδότες. Αν αυτό δεν ισχύει, οι εκπαιδευόμενοι θα αντιμετωπίσουν εμπόδια όσον αφορά την εκπαιδευτική σταδιοδρομία και την απασχολησιμότητά τους.

Η σύσταση του Συμβουλίου προωθεί την ανάπτυξη των επαγγελματικών ικανοτήτων του προσωπικού που συμμετέχει στη διαδικασία επικύρωσης. Το προσωπικό επικύρωσης θα πρέπει να έχει πρόσβαση σε σχετική κατάρτιση, πρακτικές οδηγίες, μεθόδους και εργαλεία. Εκτός από τις παιδαγωγικές, ψυχολογικές και πολιτισμικές ικανότητες που πρέπει να διαθέτει, θα πρέπει να είναι σε θέση να επιλέγει προσεγγίσεις επικύρωσης που είναι κατάλληλες για τον εκάστοτε σκοπό. Οι προσεγγίσεις επικύρωσης χωρίζονται σε αθροιστικές και διαμορφωτικές προσεγγίσεις. Η αθροιστική προσέγγιση στοχεύει στην επισημοποίηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων, συχνά μέσω της ανάπτυξης τεχνικών δεξιοτήτων, ενώ συνδέεται με εκπαιδευτικά ιδρύματα που έχουν τη δικαιοδοσία να απονέμουν τίτλους σπουδών. Η διαμορφωτική προσέγγιση στοχεύει στην παροχή ανατροφοδότησης για τη μαθησιακή πρόοδο του ατόμου, συχνά συνήθως όσον αφορά τις μεταδεξιότητες, τονίζοντας τα δυνατά και τα αδύνατά του σημεία και παρέχοντας μια βάση για τον σχεδιασμό της προσωπικής του εκπαίδευσης/επαγγελματικής σταδιοδρομίας.

Κατά τη συλλογή στοιχείων για τα μαθησιακά αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί, το προσωπικό επικύρωσης θα πρέπει να επιλέγει εργαλεία που είναι κατάλληλα για κάθε περίπτωση ξεχωριστά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η συζήτηση και η παρατήρηση είναι πιο κατάλληλες, ενώ σε άλλες ταιριάζει ένα τεστ/εξέταση. Κατά την τεκμηρίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων, πρέπει να επιλεγούν τα κατάλληλα εργαλεία με τα οποία θα τα παρουσιάσουν, π.χ. βιογραφικά σημειώματα, συστατικές επιστολές ή ψηφιακό πορτφόλιο. Το τελευταίο είναι ένα σύγχρονο εργαλείο, που δίνει στα άτομα την ευκαιρία να αναστοχαστούν, να αναγνωρίσουν και να συλλέξουν τις ικανότητες και δεξιότητες που έχουν αποκτήσει, παρέχοντας μια σφαιρική και ολοκληρωμένη επισκόπηση των μαθησιακών επιτευγμάτων με αυθεντικό τρόπο, σε ψηφιακή μορφή. Η σύσταση τονίζει τη χρησιμότητα κοινών εργαλείων της ΕΕ, π.χ. Europass και Youthpass, στη διαφάνεια και την αναγνώριση, αλλά και την πιθανή δυνατότητα συμβολής τους στη διαδικασία επικύρωσης.

Τέλος, η σύσταση δημιούργησε τον ευρωπαϊκό κατάλογο για την επικύρωση της μη τυπικής και άτυπης μάθησης. Η πλατφόρμα φιλοξενείται από το CEDEFOP, το οποίο βοηθά στην παραγωγή ιδεών, την ανάπτυξη και την εφαρμογή συστημάτων επικύρωσης. Ο κατάλογος προωθεί τον διάλογο και την αμοιβαία μάθηση μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών της ΕΕΚ σε ολόκληρη την ΕΕ, προσφέροντας μια επισκόπηση των βέλτιστων πρακτικών και ρυθμίσεων. Το CEDEFOP διαδίδει επίσης τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τα συστήματα επικύρωσης. Το τελευταίο έγγραφο του 2015 προσδιορίζει τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες και προσφέρει πρακτικές λύσεις.