VETTER - μάθημα ηλεκτρονικής μάθησης (EL)

Ο Χάρτης της ΕΕ θα καθίστατο νομικά δεσμευτικός, αν ενσωματωνόταν στη Συνθήκη. Οι νομικές συνέπειες μιας τέτοιας ενσωμάτωσης θα ήταν σημαντικές.

Πρώτον, όπως και με την ίση αμοιβή ανδρών και γυναικών (άρθρο 141, πρώην άρθρο 119 ΕΚ), το Δικαστήριο θα μπορούσε να αναγνωρίσει άμεσο δεσμευτικό αποτέλεσμα σε διατάξεις του Χάρτη που θεωρούνται ικανοποιητικά σαφείς, ακριβείς και άνευ όρων.

Δεύτερον, το δόγμα του «έμμεσου αποτελέσματος», το οποίο απαιτεί από τα εθνικά δικαστήρια να ερμηνεύουν τις εθνικές νομοθεσίες σύμφωνα με το κοινοτικό δίκαιο, θα εφαρμοζόταν με μεγάλη ισχύ για τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται σε έναν Χάρτη που έχει ενσωματωθεί στη Συνθήκη.

Τρίτον, η παραβίαση από την ΕΕ ή από κράτος μέλος ενός θεμελιώδους δικαιώματος που κατοχυρώνεται από τον Χάρτη στη Συνθήκη είναι πολύ πιθανό να συνιστά παραβίαση του δικαίου της ΕΕ, στοιχειοθετώντας ευθύνη σύμφωνα με την αρχή του Francovich.

Τέταρτον, παρά το άρθρο 51(2) του Χάρτη, οι αρμοδιότητες της Κοινότητας και της Ένωσης αποτελούν συχνά αντικείμενο αντιδικίας μεταξύ εκείνων που επιδιώκουν την επέκταση ή τον περιορισμό τους. Είναι πιθανόν ότι σε τέτοιες περιπτώσεις το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων θα προτιμήσει να δώσει διευρυμένη ερμηνεία στις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα της Κοινότητας και της Ένωσης, όπου αυτό είναι απαραίτητό, για την προστασία των δικαιωμάτων του Χάρτη της ΕΕ.

Τέλος, τα κοινωνικά δικαιώματα που εγγυάται η Συνθήκη θα ασκούσαν πίεση στην Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για την εφαρμογή τους.

Οι αναφορές του Χάρτη στους εθνικούς νόμους και πρακτικές επηρεάζουν τα συνδικαλιστικά και εργασιακά δικαιώματα στα άρθρα 27 (δικαίωμα των εργαζομένων στην ενημέρωση και διαβούλευση στο πλαίσιο της επιχείρησης), 28 (δικαίωμα διαπραγμάτευσης και συλλογικών δράσεων) και 30 (προστασία σε περίπτωση αδικαιολόγητης απόλυσης ). Αντίθετα, κανένας περιορισμός αυτού του χαρακτήρα δεν εκφράζεται σε άλλα άρθρα του Χάρτη, συμπεριλαμβανομένου του άρθρου 12 (ελευθερία του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι), του άρθρου 15 (ελευθερία επιλογής επαγγέλματος και δικαίωμα προς εργασία, άρθρο 21 (απαγόρευση των διακρίσεων). Άρθρο 23 (ισότητα ανδρών και γυναικών) και Άρθρο 31 (δίκαιες και πρόσφορες συνθήκες εργασίας).

Υπεροχή του κοινοτικού δικαίου

Η θεμελιώδης αρχή της υπεροχής του κοινοτικού δικαίου θα υπονομευόταν, αν τα δικαιώματα του Χάρτη περιορίζονταν από τους εθνικούς νόμους και πρακτικές. Αυτό θα συνέβαινε οπωσδήποτε, αν ο Χάρτης ενσωματωνόταν στη Συνθήκη. Τα δικαστήρια των κρατών μελών που επιλύουν διαφορές σχετικά με την παραβίαση δικαιωμάτων του Χάρτη θα μπορούσαν να αγνοήσουν τον Χάρτη, αν αυτός ερχόταν σε αντίθεση με τους εθνικούς νόμους και πρακτικές. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα πρέπει επίσης να δώσει προτεραιότητα στις εθνικές νομοθεσίες και πρακτικές, κάτι όμως που δεν είναι πιθανόν να δεχθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Όταν οι εθνικές νομοθεσίες και πρακτικές περιορίζουν τα εκχωρούμενα δικαιώματα, η αρχή της υπεροχής του κοινοτικού δικαίου δίνει τη δυνατότητα για μια ερμηνεία που υπερβαίνει τους περιορισμούς των εθνικών νομοθεσιών και πρακτικών.

Εθνικοί νόμοι και πρακτικές και διεθνή πρότυπα

Αυτά τα «εθνικά» πρότυπα φαίνεται να είναι λιγότερο εθνικά από τα διεθνή πρότυπα. Το άρθρο 52(3) ορίζει ότι τα αντίστοιχα δικαιώματα του Χάρτη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αναφέρονται σε εθνικούς νόμους και πρακτικές, πρέπει να είναι τα ίδια με αυτά της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Οι εθνικοί νόμοι και πρακτικές δεν πρέπει και δεν μπορούν να έρχονται σε αντίθεση με την ΕΣΔΑ, αφού όλα τα κράτη μέλη έχουν επικυρώσει την ΕΣΔΑ. Το άρθρο 53 δεσμεύει τον Χάρτη σε επίπεδο προστασίας που είναι εξίσου ευνοϊκό με τα διάφορα διεθνή πρότυπα. Και πάλι, οι εθνικοί νόμοι και πρακτικές θα πρέπει να συμμορφώνονται με αυτά τα διεθνή πρότυπα. Η αναφορά του Χάρτη της ΕΕ στο εθνικό δίκαιο συνεπάγεται συμμόρφωση με αυτά τα διεθνή πρότυπα. Οι εθνικοί νόμοι και πρακτικές δεν επιτρέπεται να ορίζουν πρότυπα λιγότερο ευνοϊκά από τα διεθνή πρότυπα.

Εθνικοί νόμοι και πρακτικές: το μέγιστο πρότυπο;

Αν τα δικαιώματα του Χάρτη περιορίζονται σε εθνικούς νόμους και πρακτικές, τότε το εθνικό πρότυπο δεν καθίσταται το ελάχιστο αλλά το μέγιστο πρότυπο. Αυτό αφαιρεί κάθε προστιθέμενη αξία του Χάρτη.

Η προστιθέμενη αξία του Χάρτη θα υλοποιηθεί μόνο αν οι αναφορές στα εθνικά πρότυπα στον Χάρτη θεωρηθούν ως ελάχιστα πρότυπα βάσει των οποίων μπορούν να βελτιωθούν τα δικαιώματα του Χάρτη.

Ποικιλομορφία προτύπων μεταξύ των κρατών μελών

Η πιο σημαντική συνεισφορά του Χάρτη είναι ότι καθιέρωσε ένα κοινό σύνολο θεμελιωδών δικαιωμάτων για όλους τους πολίτες της ΕΕ. Αυτό θα χαθεί, αν τα θεμελιώδη δικαιώματα υπόκεινται στους εθνικούς νόμους και πρακτικές.

Ο κίνδυνος η εθνική νομοθεσία να παρέχει διαφορετικά ελάχιστα θεμελιώδη δικαιώματα θα αποφευχθεί μόνο αν ο Χάρτης αποτελέσει μέσο θέσπισης ενός κοινού συνόλου θεμελιωδών δικαιωμάτων που υπερβαίνουν τους εθνικούς νόμους και πρακτικές.

Ποικιλομορφία αναφορών σε εθνικούς νόμους και πρακτικές

Οι αναφορές σε εθνικούς νόμους και πρακτικές βρίσκονται σε περίπου δώδεκα διαφορετικά άρθρα του Χάρτη και περιλαμβάνουν έξι διαφορετικές διατυπώσεις.

Αυτή η ποικιλομορφία θα πρέπει να αγνοηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο προς όφελος μιας κοινής ερμηνείας.

Ερμηνεύοντας τη διαφορετική διατύπωση των περιορισμών στις εθνικές νομοθεσίες και πρακτικές

Η ερμηνεία του Χάρτη είναι αρκετά περίπλοκη ακόμη και χωρίς να χρειάζεται να εξακριβωθεί η ακριβής σημασία των διάφορων αναφορών σε εθνικούς νόμους και πρακτικές. Για λόγους υπεροχής, ομοιομορφίας, στόχων της ΕΚ και των μέγιστων δυνατών προτύπων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι διαφορές στις διατυπώσεις θα πρέπει να ερμηνεύονται έτσι ώστε να παράγεται (α) ελάχιστη ποικιλομορφία μεταξύ των διατυπώσεων και (β) ελάχιστος σεβασμός στα εθνικά πρότυπα.

Διαφορετικές διατυπώσεις για διαφορετικά δικαιώματα

Οι αναφορές σε εθνικούς νόμους και πρακτικές συγκεντρώνονται στο Κεφάλαιο για τα δικαιώματα «Αλληλεγγύης». Διατυπώσεις που περιορίζουν τα δικαιώματα «σύμφωνα με την κοινοτική και εθνική νομοθεσία και πρακτικές» αναφέρονται σε ορισμένα συλλογικά (συλλογικές διαπραγματεύσεις/δράσεις) και ατομικά δικαιώματα (απόλυση) στο κεφάλαιο για την Αλληλεγγύη. Παρόλα αυτά το Αρθρο 12 (η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, συμπεριλαμβανομένων των συνδικαλιστικών οργανώσεων) δεν είναι τόσο περιοριστικό. Διατυπώσεις που περιορίζουν τα δικαιώματα σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και προϋποθέσεις συναντώνται μόνο σε ένα δικαίωμα, στο Κεφάλαιο για την Αλληλεγγύη (ενημέρωση/διαβούλευση).

Οι περιορισμοί στα δικαιώματα με γενική αναφορά στους εθνικούς νόμους και πρακτικές συγκεντρώνονται στα δικαιώματα του Κεφαλαίου για την Αλληλεγγύη. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το ήθος του Χάρτη, που συνίσταται στη δημιουργία αλληλεγγύης μέσω της εξασφάλισης ενός κοινού επιπέδου θεμελιωδών δικαιωμάτων σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι αναφορές σε εθνικούς νόμους και πρακτικές θα πρέπει να ερμηνεύονται προσεκτικά, ώστε να μην έρχονται σε αντίθεση με τους στόχους της αλληλεγγύης.